Phác đồ điều trị chấn thương gan: Những điều bạn cần biết để bảo vệ sức khỏe

Chấn thương gan là một trong những tổn thương thường gặp nhất trong các chấn thương bụng kín và vết thương thấu bụng. Gan là cơ quan lớn và dễ bị tổn thương trong các tình huống tai nạn giao thông, té ngã, hoặc va chạm mạnh. Tại Việt Nam, tai nạn giao thông là nguyên nhân chính dẫn đến chấn thương gan.

Phân loại tổn thương gan chủ yếu dựa trên hệ thống phân độ của Hội Phẫu thuật Chấn thương Hoa Kỳ (AAST), chia tổn thương gan thành 6 mức độ:

• Độ I: Tổn thương bề mặt gan nhỏ, rách dưới 1 cm sâu, chảy máu nhẹ và thường không nguy hiểm.
• Độ II: Vết rách gan từ 1-3 cm sâu, với tổn thương lan rộng hơn nhưng vẫn không gây nguy hiểm lớn.
• Độ III: Rách gan sâu từ 3-10 cm, chảy máu nghiêm trọng hơn, có thể đòi hỏi điều trị bảo tồn cẩn thận.
• Độ IV: Tổn thương gan sâu hơn 10 cm hoặc vỡ một phần lớn, cần phẫu thuật khẩn cấp để kiểm soát chảy máu.
• Độ V: Tổn thương cực nặng, bao gồm đứt hoàn toàn hoặc hỏng nặng hệ thống mạch máu trong gan.
• Độ VI: Vỡ gan hoàn toàn, với tiên lượng rất xấu và thường đòi hỏi các phương pháp phẫu thuật triệt để.

Việc chẩn đoán tổn thương gan thường dựa vào siêu âm, CT scanner, và các xét nghiệm hình ảnh học khác để đánh giá mức độ tổn thương và quyết định phương pháp điều trị phù hợp.

Chấn thương gan có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả tai nạn và các tổn thương cơ học từ bên ngoài. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chấn thương gan:

• Tai nạn giao thông: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương gan tại Việt Nam. Các vụ va chạm xe cộ, đặc biệt là xe máy và ô tô, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan, đặc biệt là trong các trường hợp chấn thương bụng kín.
• Tai nạn lao động: Các công việc nặng nhọc hoặc làm việc trong môi trường nguy hiểm có thể dẫn đến những cú va đập mạnh hoặc té ngã từ độ cao, gây tổn thương gan.
• Chấn thương sinh hoạt: Những tai nạn nhỏ trong cuộc sống hàng ngày như té ngã, va chạm mạnh, hoặc các hoạt động thể thao cũng có thể dẫn đến chấn thương gan.
• Chấn thương do bạo lực: Các trường hợp như ẩu đả, bị tấn công bằng vũ khí như dao, đạn hoặc các vật sắc nhọn có thể dẫn đến chấn thương gan do vết thương xuyên thủng.
• Chấn thương khi phẫu thuật: Trong một số trường hợp, gan có thể bị tổn thương trong quá trình thực hiện các phẫu thuật bụng khác nhau.

Những nguyên nhân này đều có thể gây ra từ các vết rách nhỏ đến tổn thương sâu hơn, làm đứt cuống mạch, gây nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chấn thương gan là một dạng tổn thương nguy hiểm cần được xử trí kịp thời để bảo vệ tính mạng và duy trì chức năng gan. Dưới đây là phác đồ điều trị cho chấn thương gan, từ nhẹ đến nặng.

• 1. Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn áp dụng cho các trường hợp chấn thương gan mức độ nhẹ hoặc trung bình. Bệnh nhân được theo dõi tại bệnh viện với các kỹ thuật kiểm tra như siêu âm và CT scan để đánh giá mức độ tổn thương gan.

• Theo dõi sát: Nhịp tim, huyết áp và nhiệt độ cơ thể.
• Chế độ dinh dưỡng: Nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch nếu có tổn thương nặng gây cản trở tiêu hóa.
• Kiểm soát xuất huyết: Sử dụng các phương pháp cầm máu nội soi hoặc dùng thuốc chống đông máu nếu có nguy cơ chảy máu.
• 2. Phẫu thuật

Phẫu thuật là lựa chọn cho các trường hợp tổn thương gan nặng, nguy cơ vỡ gan và xuất huyết nghiêm trọng.

• Phẫu thuật cầm máu: Bao gồm các kỹ thuật khâu gan, đặt lưới quanh gan hoặc cắt bỏ phần gan bị tổn thương nặng.
• Phẫu thuật cắt gan: Khi tổn thương không thể phục hồi, phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ thùy gan là cần thiết.
• 3. Can thiệp mạch máu

Trong các trường hợp chấn thương gan có tổn thương mạch máu lớn, kỹ thuật can thiệp mạch được áp dụng để kiểm soát xuất huyết và bảo tồn phần gan còn lại.

• Thắt động mạch hoặc tĩnh mạch bị vỡ.
• Đặt stent mạch để duy trì lưu thông máu.
• 4. Hồi sức sau mổ

Sau khi phẫu thuật hoặc can thiệp, bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để phát hiện sớm các biến chứng như xuất huyết, nhiễm trùng và suy gan. Đồng thời, chế độ dinh dưỡng hợp lý và phục hồi chức năng giúp tăng cường khả năng hồi phục.

Chăm sóc sau điều trị chấn thương gan rất quan trọng để đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi và hạn chế biến chứng. Bệnh nhân cần được theo dõi sát sao về các chỉ số sức khỏe và duy trì dinh dưỡng hợp lý, giúp gan tái tạo tốt hơn. Điều này bao gồm việc theo dõi dịch xuất nhập và cân bằng điện giải để tránh biến chứng suy thận, và duy trì truyền máu khi cần thiết.

• Chăm sóc vết mổ: Theo dõi tình trạng vết mổ để phát hiện sớm chảy máu hoặc nhiễm trùng, từ đó xử lý kịp thời. Việc thay băng định kỳ và giữ vệ sinh khu vực này là rất quan trọng.
• Chế độ dinh dưỡng: Bệnh nhân sau phẫu thuật cần chú trọng vào dinh dưỡng. Trong những ngày đầu, có thể bắt đầu ăn sớm với các món cháo loãng và bổ sung đạm qua các món cá, thịt xay nhuyễn, chia thành nhiều bữa nhỏ để hỗ trợ tiêu hóa. Đồng thời, tránh các thực phẩm có hại như đồ chiên, quay, và hạn chế phụ gia thực phẩm. Điều này giúp gan không phải hoạt động quá mức.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe: Theo dõi thường xuyên các chỉ số huyết áp, lượng đường trong máu, và tình trạng đường tiêu hóa. Bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng như rối loạn vị giác, cảm giác đắng trong miệng hoặc giảm chức năng tiêu hóa.

Trong quá trình phục hồi, bệnh nhân cũng cần được hướng dẫn các biện pháp vận động nhẹ nhàng, tránh gắng sức quá mức. Ngoài ra, việc khám định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ sẽ giúp phát hiện và phòng ngừa kịp thời các biến chứng nặng nề như nhiễm trùng, suy gan hoặc suy thận.

• Phòng ngừa biến chứng:
• Tránh các hoạt động mạnh gây áp lực lên vùng gan.
• Uống thuốc đúng giờ và tuân thủ chỉ dẫn y tế.
• Thực hiện các xét nghiệm định kỳ để theo dõi chức năng gan và các chỉ số sinh hóa quan trọng.